Aktualności

7 marca 2022 r. weszła w życie ustawa winiarska, czyli ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich opublikowana 5 stycznia 2022 r. Ma ona na celu ujednolicenie przepisów krajowych z unijnymi, a konkretnie wprowadzenie w życie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych (…) oraz rozporządzenia Komisji (UE) 2018/273 z dnia 11 grudnia 2017 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do systemu zezwoleń na nasadzenia winorośli, rejestru winnic, dokumentów towarzyszących i świadectw, rejestru przychodów i rozchodów, obowiązkowych deklaracji, powiadomień i publikowania zgłoszonych informacji. Sama ustawa reguluje zasady wyrobu fermentowanych napojów winiarskich, znakowania fermentowanych napojów winiarskich nazwami, pod którymi są wprowadzane do obrotu, wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich, organizacji rynku wina[i]. Bardzo ważny jest fakt, że ustawa z 2 grudnia 2021 r. zastępuje ustawę z 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina. Co najważniejsze, nowa ustawa m.in.:

• upraszcza i ujednolica zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich;
• w przypadku producentów niewielkich ilości win owocowych jakościowych, cydru i perry (jakościowego, lodowego) oraz miodu pitnego jakościowego, umożliwia wykorzystywanie owoców lub miodu pochodzących z zakupu (do 50% wagowo z winnic znajdujących się w województwie lub powiatów ościennych) oraz zwiększa maksymalny limit produkcji ze 100 hl do 1000 hl;
• wprowadza zasady znakowania fermentowanych napojów winiarskich w zakresie ich nazw;
• wprowadza nowe kategorie (np. cydr i perry lodowe) oraz zwiększa wymagania stawiane niektórym fermentowanym napojom winiarskim[ii].

Ponadto, w przeciwieństwie do ustawodawstwa unijnego, została uregulowana organizacja samego rynku wina, m.in.:

• określono właściwości organów;
• sprecyzowano obowiązki producentów wina;
• określono zasady ewidencjonowania upraw winorośli położonych na terytorium RP;
• ujednolicono zasady certyfikacji wina rocznikowego i odmianowego;
• wskazano Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa jako organu prowadzącego rejestr przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich oraz ewidencję winnic;
• wskazano Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako organ wyznaczony do kontaktów z Komisją Europejską w zakresie funkcjonowania rynku wina[iii].

Podstawą do rozważań na temat wyrobów winiarskich nadal pozostaje rozporządzenie 1308/2013, które klasyfikuje wina, jako produkt rolny. W związku z tym najpierw dokładnie opiszmy, czym jest wino. Zgodnie z definicją zamieszczoną w Załączniku VII, część II rozporządzenia 1308/2013, jest to produkt otrzymywany wyłącznie w drodze całkowitej lub częściowej fermentacji alkoholowej świeżych winogron, rozgniatanych lub nie, lub moszczu winogronowego[iv]. Oczywiście jest wiele rodzajów wina, np. wino likierowe, wino musujące, gazowane wino musujące. Każde z nich podlega odrębnym wymogom m.in. co do zawartości alkoholu czy sposobu otrzymywania.

Aby dowiedzieć się, co możemy dodawać do napojów winiarskich zgodnie z nową ustawą, należy zapoznać się z niektórymi definicjami wskazanymi w art. 2. Zgodnie z nim możliwe jest:

• aromatyzowanie – dodanie:
• środków aromatyzujących (aromatów), czyli produktów nieprzeznaczonych do bezpośredniego spożycia, dodawanych do środków spożywczych w celu nadania im aromatu lub smaku lub zmiany ich aromatu lub smaku albo wytworzonych z produktów lub zawierających produkty z następujących kategorii: substancje aromatyczne, preparaty aromatyczne, środki aromatyzujące z przetworzenia termicznego, środki aromatyzujące dymu wędzarniczego, prekursory środków aromatyzujących lub inne środki aromatyzujące albo ich mieszanki[v],
• aromatyzujących środków spożywczych głównie w celu aromatyzowania, czyli jakichkolwiek substancji lub produktów, przetworzonych, częściowo przetworzonych lub nieprzetworzonych, przeznaczonych do spożycia przez ludzi, lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać. Obejmuje to napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje, łącznie z wodą, świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki[vi];
• barwienie – dodanie barwników w rozumieniu załącznika I pkt 2) do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (substancji nadających lub przywracających żywności barwę, obejmujące naturalne składniki żywności i naturalne źródła, które w normalnych warunkach ani nie są same spożywane jako żywność ani nie są stosowane jako typowe składniki żywności (…), czyli preparaty uzyskane ze środków spożywczych i innych jadalnych surowców naturalnych uzyskanych poprzez fizyczną lub chemiczną ekstrakcję, której efektem jest selektywna ekstrakcja pigmentów względem składników odżywczych lub aromatycznych[vii]) oraz ekstraktów roślinnych (żywność barwiąca), w tym moszczów, soków i zagęszczonych soków uzyskanych z owoców innych niż winogrona, w celu nadania koloru, bez zmiany dominującego smaku i zapachu fermentowanego napoju winiarskiego;
• słodzenie – dodanie jednego produktu słodzącego lub ich większej liczby spośród następujących produktów słodzących, do których należy m.in. sacharoza, cukier biały, płynny cukier, syrop glukozowy, fruktoza, moszcz winogronowy, sok winogronowy, miód, substancje słodzące;
• dodanie alkoholu rektyfikowanego lub destylatu dodanego do fermentowanego napoju winiarskiego[viii].

Istotny jest fakt, że zgodnie z kodeksem dobrych praktyk enologicznych, poprawianie smaku wyrobów winiarskich jest zakazane. Z kolei możliwe jest dodawanie drożdży laboratoryjnych, które generują określone smaki. Odnosząc się do praktyk enologicznych, to właśnie dodatki do napojów winiarskich bardzo często są klasyfikowane jako takie. Są to procesy technologiczne związane z winifikacją, które zostały dopuszczone przy produkcji wina zatwierdzone zgodnie z załącznikiem VIII (wzbogacanie, zakwaszanie, odkwaszanie w pewnych obszarach uprawy winorośli oraz dealkoholizacja oraz ograniczenia z tym związane) i określone w art. 75 ust. 3 lit. g) (normy handlowe związane z rodzajem m.in. praktykami enologicznymi) oraz art. 83 ust. 2 i 3 (uprawnienie nadane państwom członkowskim, które mogą podchodzić bardziej rygorystycznie do praktyk enologicznych, niż wskazują na to regulacje unijne lub zezwolić na ich eksperymentalne użycie), mogą one być stosowane tylko do celów zapewnienia właściwej fermentacji winiarskiej, odpowiedniego konserwowania lub właściwego dojrzewania produktu[ix]. Z największymi obwarowaniami formalnymi mamy do czynienia w przypadku zabiegu wzbogacania, czyli zwiększania naturalnej objętościowej zawartości alkoholu świeżych winogron, moszczu winogronowego, moszczu winogronowego w trakcie fermentacji, młodego wina w trakcie fermentacji oraz wina[x]. Sam zamiar przeprowadzenia go musi zostać zgłoszony do Wojewódzkiego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych właściwego ze względu na miejsce wyrobu wina, co najmniej dwa dni przed planowanym wzbogacaniem. Następnie jest przeprowadzana kontrola prawidłowości prowadzenia procesu. Żeby nie było zbyt łatwo, to możliwość wzbogacania w danym państwie członkowskim jest uzależniona od zgody wydawanej, w naszym przypadku, przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, gdy warunki klimatyczne uprawy winorośli na terenie kraju stworzyły taką konieczność[xi].

Kolejną wskazówką dla producentów jest umieszczony w ustawie katalog kategorii fermentowanych napojów winiarskich, gdzie przy każdej z nich określone jest jasno, m.in. czym mogą być słodzone, co może lub nie może być do nich dodane, który z nich może być barwiony, np. cydr został określony jako napój o rzeczywistej zawartości alkoholu przekraczającej 1,2%, lecz nieprzekraczającej 8,5% objętościowych, otrzymany w wyniku fermentacji alkoholowej nastawu na cydr, z możliwością słodzenia m.in. glukozą, fruktozą, zagęszczonym sokiem gruszkowym, sokiem gruszkowym lub barwienia[xii].

Bardzo ciekawym jest też fakt, że ilość informacji i ich rodzaj na etykiecie takich napojów różni się od tego, co musi zawierać etykieta zwykłych środków spożywczych. Jeżeli producent decyduje się na użycie substancji dodatkowych, to jedyne, co musi zrobić, to podanie informacji o zawartości:

• cukru – to dotyczy jedynie wina musującego, gatunkowego wina musującego, gatunkowego aromatycznego wina musującego i wina musującego gazowanego, oraz
• potencjalnych alergenów – głównie chodzi o zawartość dwutlenku siarki i siarczyn, jeżeli stężenie przekracza 10 mg/kg lub 10 mg/litr w przeliczeniu na całkowitą zawartość alergenu dla produktów w postaci gotowej bezpośrednio do spożycia.

Wynika z tego, że producent nie musi podawać żadnych innych informacji dotyczących składu, jeżeli spełnia warunki, o których wspomnieliśmy powyżej.             Jak widać producenci napojów winiarskich mają bardzo szerokie pole do „popisu” w kwestii stosowania dodatków do swoich produktów i niekoniecznie muszą o tym informować konsumenta. Z drugiej strony, zostało to bardzo szeroko uregulowane przez przepisy zarówno krajowe, jak i przede wszystkim unijne, że nie sposób nie znaleźć konkretnych informacji i wymogów, jakie tego typu produkty muszą spełniać. Z naszego doświadczenia wynika, że coraz popularniejszy staje się trend naturalnego wina – konsumenci chętn

[i] Ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich (Dz. U. z 2022 r. poz. 24), art. 1 ust. 1.

[ii] Strona internetowa Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, https://www.gov.pl/web/ijhars/nowe-przepisy-winiarskie (dostęp: 26.05.2022 r.)

[iii] Ibidem.

[iv] Rozporządzenie 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007, załącznik VII, część II, pkt 1).

[v] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1334/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie środków aromatyzujących i niektórych składników żywności o właściwościach aromatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 1601/91, rozporządzenia (WE) nr 2232/96 oraz (WE) nr 110/2008 oraz dyrektywę 2000/13/WE, art. 3 ust. 2 pkt a).

[vi] Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności, art. 2.

[vii] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności, załącznik I pkt 2).

[viii] Ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich (Dz. U. z 2022 r. poz. 24), art. 2.

[ix] Rozporządzenie 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007, art. 80 ust. 1.

[x] Rozporządzenie 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007, załącznik VIII.

[xi] Ibidem, załącznik VIII pkt A. 1).

[xii] Ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich (Dz. U. z 2022 r. poz. 24), art. 5 ust. 1 pkt 9).